การออกแบบ ไม่ใช่แค่เพื่อความสวยงามน่าอยู่ของพื้นที่เพียงอย่างเดียว แต่ยังเป็นตัวกำหนดสภาพแวดล้อมที่ดีของผู้ใช้งานพื้นที่อีกด้วย ไม่ว่าจะเป็นที่พักอาศัย พื้นที่สาธารณะ Healthcare และอื่นๆ โดยการออกแบบเพื่อผู้สูงอายุ และเพื่อผู้ป่วยที่มีปัญหาด้านความจำ หรือความจำเสื่อม อย่างกลุ่มอาการ Dementia เป็นสิ่งที่ดีไซเนอร์ต้องให้ความสำคัญไม่ต่างกัน
การออกแบบในยุคปัจจุบันจะเน้นไปที่ Well being หรือชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีของผู้ใช้งาน โดยมีฟังก์ชันที่เหมาะสม ประกอบกับการออกแบบที่สวยงาม สะท้อนตัวตนของผู้ใช้งานได้อย่างลงตัว Flooristá จึงจะพาทุกคนไปร่วมเข้าใจพื้นฐานของการออกแบบเพื่อผู้ป่วย Dementia โดยเน้นไปที่การออกแบบพื้น หรือ Flooring Design for Dementia นั่นเอง
คำนิยามของ Dementia จากสถาบันสุขภาพ NIH ของสหรัฐอเมริกา ระบุว่า Dementia คือ กลุ่มอาการที่ผู้ป่วยมีความปกติในด้านการจดจำ การรับรู้สิ่งรอบตัวต่างๆ การคิด ความมีเหตุผล ซึ่งล้วนแต่กระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน อาจกระทบต่อความสามารถในการควบคุมอารมณ์ และบุคลิกภาพอาจเปลี่ยนไปก็ได้เช่นกัน โดยอาการแบบนี้จะพบมากในผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป แต่ไม่ใช่ผู้สูงอายุทุกคนจะมีอาการนี้ หรือไม่ได้แปลว่าในผู้คนวัยอื่นจะไม่พบอาการนี้เช่นกัน
หลักๆ แล้ว Dementia จะเกี่ยวข้องกับโรค Alzheimer โรค Frontotemporal dementia โรค Lewy body dementia โรค Lewy body dementia และอื่นๆ เป็นต้น
ก่อนจะเข้าสู่หลักการออกแบบ ทุกคนควรต้องรู้ความสำคัญของการออกแบบพื้นว่าทำไมถึงสำคัญต่อผู้ป่วย Dementia ก่อน เนื่องจากอาการ Dementia ไม่ได้ส่งผลแค่ความจำเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อกายภาพด้านอื่นๆ โดยเฉพาะสายตา การมองเห็น รวมไปถึงสมองในส่วนสั่งการและรับรู้ด้าน Visual ซึ่งจะแตกต่างไปในแต่ละคน ทว่าจะมีลักษณะสำคัญ ดังนี้
• พื้น หรือพรมที่มีโทนมืดหรือมีเงา จะทำให้ผู้ป่วยมองว่าเป็นหลุม
• พื้นผิวที่มันวาวหรือมีประกายจะดูเหมือนเป็นพื้นเปียกหรือลื่น
• พื้น หรือพรมที่มีลวดลายจะมองดูเหมือนมีวัตถุอยู่ และสร้างความสับสนให้ผู้ป่วยได้
• สีสันที่เปลี่ยนไป หรือการสลับสีสันของพื้นที่ซับซ้อนจะสร้างการรับรู้ว่ามีสิ่งกีดขวาง (barrier) หรือความลึก (depth) ของพื้นที่ที่แตกต่างและไม่สม่ำเสมอ
• พื้นที่มีลวดลาย เช่น เสื่อน้ำมัน จะสร้างภาพลวงตา (illusion) ให้กับผู้ป่วย
ดังนั้น การออกแบบพื้นจึงถือว่าเป็นส่วนสำคัญส่วนหนึ่งในการออกแบบพื้นที่ให้ผู้ป่วย Dementia สามารถใช้ชีวิตได้อย่างสะดวกสบายไม่แพ้การออกแบบอื่นๆ เลย
อย่างที่กล่าวไปแล้วว่าไม่ควรปูพื้นที่มีลวดลายหรือรูปแบบที่ซับซ้อน เช่น ลายตาราง ลายกราฟิค 3 มิติต่างๆ เพราะผู้ป่วยอาจจะมองว่ามีวัตถุอยู่ และสร้างความสับสนที่กระทบลักษณะด้านกายภาพ รวมไปถึงการเคลื่อนไหวได้ พื้นที่ควรใช้จึงเป็นพื้นที่มีลักษณะเรียบๆ หรือ Plain Pattern และพื้นแบบ Matt ไม่มีลวดลาย หรืออาจจะใช้พื้นไวนิลลายไม้เรียบๆ สีไม่ทึบมาก โดยไม่ควรมีน็อต หรือตัวเชื่อมระหว่างพื้นที่จะทำให้สะดุดล้มได้ ควรเลือกเป็นพื้นไวนิลแบบกาว หรือแบบ Click lock
Light Reflectance Value (LRV) คือหน่วยวัดเปอร์เซ็นต์ของแสงที่มองเห็นจากการสะท้อนจากพื้นผิววัตถุ ซึ่งเป็นค่าที่สำคัญในการออกแบบภายในที่เหมาะสมกับผู้ป่วย Dementia หรือผู้ที่มีปัญหาด้านการมองเห็นและรับรู้สิ่งรอบตัวเป็นอย่างมาก โดยต้องออกแบบให้พื้นผิวของพื้นที่ต่างๆ ต้องมีความแตกต่างกันเพื่อให้มองออกว่าส่วนไหนเป็นส่วนไหน เช่น บริเวณผนังห้อง บริเวณพื้น ที่ต้องไม่ควรกลืนเป็นสีเดียวกัน เพราะจะสร้างความสับสนในการมองเห็นและอาจก่อให้เกิดอันตรายได้
คำแนะนำสำหรับแนวทางปฎิบัติ Code of Practice BS 8300:2009 ระบุว่าความแตกต่างของค่า LRV ในพื้นที่ที่ตัดกันควรมีค่าแตกต่างกันอย่างน้อย 30 points โดยการใช้สีที่แตกต่างกัน จะช่วยให้ผู้ป่วย Dementia หรือผู้ป่วยด้านการมองเห็นสามารถจับตำแหน่งทิศทางได้ ทั้งยังมองเห็นเส้นทางเดิน สามารถระบุสิ่งกีดขวาง และมองเห็นความแตกต่างของพื้นที่ ซึ่งถือเป็นการออกแบบที่จะช่วยให้มีสภาวะที่เอื้อต่อกายภาพและมีฟังก์ชันที่ดี
นอกจากนี้ หากต้องการจะลด visual contrast ระหว่าง flooring finishes 2 ที่ เช่น พรมในห้องนอน และพื้นไวนิลตรงห้องน้ำในห้องนอน ค่า LRV ของสีพื้น 2 ที่และเส้นเชื่อมใดๆ (joining strip) ควรจะอยู่ในค่าความแตกต่างที่ 8 points ในโทนพื้นเดียวกันเพื่อความสะดวกในการแบ่งแยกพื้นที่ของผู้ป่วย Dementia แต่ในขณะเดียวกันก็ไม่สร้างความสับสนในการใช้พื้นที่ด้วยโทนสีที่ใกล้เคียงกันมากเกินไปนั่นเอง
การใช้สีที่เข้มกว่า (แต่ไม่ถึงขั้นใช้โทนมืด) รวมถึงการใช้โทนสีที่ช่วยบำบัดอาการ Dementia จะช่วยแบ่งแยกพื้นที่และสร้างทางเดินให้แก่ผู้ป่วย นอกจากนี้ยังควรใช้โทนสีที่เป็นธรรมชาติ เช่น สีไม้ (wood) และหิน หรือลวดลายธรรมชาติ เพื่อสร้างความรู้สึกเหมือนบ้านมากกว่าสถาบันหรือโรงพยาบาลแก่ผู้ป่วย Dementia
การปูพื้นด้วยพรมผืนเดียวทั่วทั้งห้อง (Carpet) ไม่ใช่พรมที่แบ่งเป็นผืนและมีรอยต่อระหว่างแผ่น (Rug) จะเป็นมิตรต่อการปูพื้นห้องของผู้ป่วย Dementia มากกว่า เนื่องจากพรมที่มีรอยต่ออาจจะก่อให้เกิดการสะดุดล้ม หรือความแตกต่างระหว่างผืนพรมอาจจะสร้างสิ่งกีดขวางบางอย่างในการรับรู้ของผู้ป่วยได้อีกด้วย
นอกจากนี้ การใช้พื้นไวนิลในพื้นห้องของผู้ป่วย Dementia ควรต้องเป็นพื้นที่มีมาตรฐานรับรองการป้องกันลื่น (Slip Resistant) ตามมาตรฐานค่า R ของ German Standard (DIN 51130) ในค่าที่กำหนด
นอกจากลักษณะที่มองเห็นโดยทั่วไปแล้ว การออกแบบพื้นเพื่อผู้ป่วย Dementia ยังต้องให้ความสำคัญในสิ่งที่มองไม่เห็น ได้แก่ มาตรฐาน Indoor Air Quality ของพื้นที่มีการปล่อยสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย (Volatile Organic Compounds: VOCs) อยู่ในค่าต่ำกว่า 0.5 มก./ลบ.ม. ซึ่งมีความปลอดภัยต่อผู้ใช้งานหรือพื้นที่มีความ Acoustics ซึ่งเป็นความสามารถในการดูดซับเสียงของพื้น เพื่อลดเสียงรบกวน และลดความตึงเครียดในการรับรู้ต่อสิ่งเร้าให้แก่ผู้ปวย Dementia ได้อีกทางหนึ่ง
พื้นไวนิลและพรมจาก Flooristá ผ่านการรับรองมาตรฐานต่างๆ จากยุโรป เช่น Indoor Air Quality มาตรฐาน BRE ในระดับ A+ ผสมกับการผลิตพื้นไวนิลจากวัสดุที่ผ่านการรีไซเคิลมาแล้วถึง 25% เพื่อสภาพแวดล้อมที่ยั่งยืน ซึ่งมีหลากหลายสีสัน ลวดลายที่เรียบง่าย
รวมไปถึงพื้นไวนิลลายไม้มาตรฐานยุโรปอย่าง Floor Score และ LEED ด้วยพื้นไวนิลลายไม้ที่มีความทนทาน แข็งแรง ผิวสัมผัสสบายเท้า กันน้ำ ใช้ได้ทั้งบ้าน โรงแรม ห้างสรรพสินค้า หรือโรงพยาบาล โดยเฉพาะพื้นที่สัญจรคับคั่ง เช่น โถงทางเดิน เพราะทนต่อแรงกระแทก ป้องกันรอยขูดขีดด้วยเทคโนโลยี M-force™ ป้องกันรอยบุบและรอยเปื้อน ทำความสะอาดง่าย
คุณสมบัติทั่วไป
ชนิดผลิตภัณฑ์: Glue Down LVT
หนา: 2.5 mm
ขนาด: 152.4mm x 1219.2 mm
Surface Profile: Wood Emboss
Recommended Adhesive: M95.0 Resilient Flooring Adhesive, M99 Resilient Flooring Adhesive, or M700 Adhesive
การออกแบบพื้นเพื่อผู้ป่วย Dementia หรือการออกแบบในส่วนอื่นๆ ต้องอาศัยความละเอียดอ่อนและรายละเอียดอีกมาก โดยต้องทำความเข้าใจผู้ใช้งานเพื่อการออกแบบที่ตรงตามความต้องการและป้องกันอันตราย รวมถึงสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นให้แก่ผู้ป่วย ซึ่งจะมีการออกแบบชนิดไหนอีก ติดตามกันในบทความหน้าจาก Flooristá หรือติดตามได้ที่ Facebook: FlooristaTH
สามารถอ่านบทความการออกแบบโรงพยาบาลสำหรับผู้ป่วยทั่วไปและผู้ป่วย Dementia จากซีรีส์สุดฮิต Hospital Playlist ได้ที่นี่
Dementia Friendly Flooring Design - opinion piece
Wayfinding_Design_Recomendatons